Гісторыя народнай адукацыі
Гісторыя народнай адукацыі ў вёсцы Доўгае пачынаецца з 1863 года. У той час у вёсцы было толькі 12 дамоў, якія знаходзіліся на невялікім востраве. Дзяцей палешукоў вучылі “народныя дырэктары” па хатах. Першым з іх быў мясцовы жыхар Рыгор Кандратавіч Леўчык, які закончыў воласнае вучылішча.
У 1886-1887 навучальным годзе вучылася 23 хлопчыкі, а ў 1900-1901 навучальным годзе - 28 хлопчыкаў і 1 дзяўчынка. Настаўнічаў тады Уладзімір Шафановіч.
Ішоў час. Вёска расла. Павялічвалася колькасць дзяцей. Бацькі разумелі, што без навукі цяжка ім будзе ў будучым. У 1906 годзе на сабраныя сродкі аднавяскоўцаў быў пабудаваны першы школьны будынак пачатковай школы (мал.1), які прастаяў 78 гадоў і быў знесены ў 1986 годзе. На гэтым месцы пралегла новая вуліца вёскі – Маладзёжная. Першай настаўнічала дачка пана Змітроўскага. У школе вучылі толькі чытаць, пісаць ды рабіць простыя матэматычныя дзеянні. На той час нават уменне чытаць было вялікай справай.
Малюнак 1.Першы школьны будынак пачатковай школы
Кастрычніцкая рэвалюцыя ўскалыхнула вёску. На некаторы час навучанне перапынілася.
Пасля Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі ў 1922 годзе ў вёсцы пабудаваны новы будынак школы з двума вялікімі класнымі пакоямі (мал.2). Гэта была двухкамплектная пачатковая школа, загадчыкам якой быў таварыш Артыменя. Разам з ім працавала настаўніца Марыя Шостак. Як склаўся лёс гэтых людзей ніхто ўжо не ведае.
Малюнак 2. Дом механізатара – кантора ААА “БелСлуч”
Доўгі час у гэтым будынку знаходзіўся Дом механізатара калгаса “40 год БССР”, а таксама клас, у якім юнакі школы авалодвалі прафесіяй трактарыста-машыніста III класа. У наш час будынак адрамантавалі. Там знаходзіцца кантора ААА “БелСлуч”.
Вёска прадаўжае расці. Некалі прасторны будынак школы становіцца цесным. Будуецца яшчэ адзін. Навучанне вядзецца ў двух будынках адначасова.
Дзяржава надавала шмат увагі адукацыі. Простага ўмення чытаць і пісаць было ўжо недастаткова. Патрэбны былі больш глыбокія веды.
У 1937 годзе школа была пераўтворана ў сямігадовую, а ў 1938 годзе – у сярэднюю. Першы выпуск сярэдняй школы адбыўся ў 1940 годзе, другі – у 1941 годзе.
У першы дзень фашысцкай акупацыі на Доўгае школа была спалена. Першыя немцы з’явіліся ў вёсцы на матацыклах. Адзін спыніўся каля школы. Падышоў да дзвярэй, рвануў, кааб адчыніць, але яны былі на замку. Тады ў акно паляцела граната. Будынак ахапіла полымя.
Пасля вызвалення Старобінскага раёна ад гітлераўскіх захопнікаў у 1944 годзе ў вёсцы зноў пачала працаваць школа. Калгас “Чырвоны пагранічнік” перадаў дзецям будынак гасцініцы. Пазней, у 1949 годзе, калі школа была пераўтворана з сямігадовай у сярэднюю, да гэтага будынка зроблена прыбудоўка (мал.3). У 2005 годзе будынак школы быў разбураны і на яго месцы выраслі новыя домікі для калгаснікаў.
Малюнак 3. Пасляваенны будынак школы
1976 годзе адбылася важная падзея ў жыцці вёскі. У самым цэнтры Доўгага ўзняўся трохпавярховы будынак школы на 640 пасадачных месцаў
Школу наведвалі вучні з 15 населеных пунктаў. Вучні з найбольш аддаленых вёсак жылі ў прышкольным інтэрнаце, які знаходзіўся ў будынку старой школы. У школе было 18 класных пакояў, спартыўная зала, сталовая, бібліятэка, 2 майстэрні (слясарная і сталярная), актавая зала. Быў абсталяваны класс механізацыі, у якім вучні авалодвалі прафесіяй трактарыста-машыніста. 10 верасня 1985 года па загаду № 10 дырэктара школы Жыліча Міхаіла Фёдаравіча і па рашэнні педагагічнага савета быў створаны гісторыка-краязнаўчы музей “Гісторыяроднага краю”, у якім вучнямі і настаўнікамі сабраны багаты матэрыял аб роднай старонцы, яе падзеях, людзях.
Будынак школы гарманічна ўпісваецца ў архітэктурны ансамбль аграгарадка. За апошнія гады вакол школы быў створаны цэлы культурны цэнтр. Побач знаходзіцца дзіцячы садок, спартыўны комплекс з добраабсталяванай спартыўнай залай і стадыёнам , дом культуры.
Побач са школай – плошча Лукі Захаравіча Муравіцкага, створаная рукамі жыхароў вёскі і вучняў школы. У яе цэнтры высока ўздымаецца помнік Герою Савецкага Саюза Муравіцкаму Луку Захаравічу, уражэнцу нашай вёскі. На гэтым месцы штогод праходзяць урачыстыя піянерскія лінейкі, урокі мужнасці, мітынгі, прысвечаныя Дню Перамогі і Дню Незалежнасці (мал.4).
